Nỗi lo ô nhiễm khí thải giao thông

Ô nhiễm môi trường ngày càng trở nên nhức nhối với sức khỏe con người. Trong nhiều nguyên nhân gây nên ô nhiễm môi trường có phần không nhỏ từ khí thải động cơ các phương tiện tham gia giao thông. Theo các cơ quan chuyên môn, trong khí thải từ các phương tiện giao thông thải vào môi trường không khí gồm có carbonic, oxít-nitơ, một lượng nhỏ ôxit-sunfuric… Ôxít-nitơ được sinh ra khi động cơ hoạt động với cường độ cao, quá tải, quá nóng, thường xảy ra khi ô tô nổ máy tại chỗ hoặc chuyển động chậm do tắc nghẽn, ùn tắc giao thông. Các hợp chất hữu cơ bay hơi trong điều kiện trời nắng kết hợp với ôxit-nitơ tạo thành ôzôn ở tầng thấp, nó trở thành một thành phần chính của khói giao thông, có thể làm hỏng màng phổi và làm trầm trọng thêm các bệnh về đường hô hấp. Khi lượng ôxy không đủ bảo đảm cho sự đốt cháy hoàn toàn của nhiên liệu, carbon-monoxide được sinh ra. Khí này đặc biệt nguy hiểm đối với những người hút thuốc lá, bị bệnh thiếu máu hay bệnh tim... Trong khoảng không gian hẹp, carbon-monoxide có thể gây chết người, lúc đầu gây trạng thái hôn mê sau đó trở thành nguyên nhân dẫn tới cái chết khi hít quá liều lượng. Một lượng nhỏ của muội than được thoát qua hệ thống ống xả do sự đốt cháy không hoàn toàn sinh ra hydrocarbon, gây hại tới màng phổi và bệnh tim. Trẻ em và người già là những đối tượng bị ảnh hưởng nặng nề nhất từ những chất có hại do ô tô thải ra. Ngoài ra, khí thải từ phương tiện ô tô, mô tô, xe máy còn làm tăng nguy cơ mắc bệnh hen, lao, dị ứng, viêm phế quản, ung thư…
Ở Hưng Yên, trung bình mỗi tháng có từ 100 – 130 ô tô, 3.800 – 4.500 xe máy được đăng ký mới. Đến nay toàn tỉnh đang quản lý trên 14,7 nghìn ô tô, trên 355,8 nghìn xe máy. Trên phạm vi cả nước, trung bình mỗi năm gần đây có khoảng 3 triệu ô tô, xe máy được đưa vào tham gia giao thông. Để góp phần bảo vệ môi trường, bảo vệ sức khỏe con người, từ ngày 1.7.2008 bên cạnh vẫn thực hiện kiểm định tiêu chuẩn an toàn kỹ thuật, các loại ô tô trong cả nước còn phải thực hiện kiểm tra tiêu chuẩn bảo vệ môi trường – khí thải, tức là chuẩn hóa mức khí thải theo tiêu chuẩn Việt Nam, tương đương mức EURO 2 về khí thải ô tô. Tất cả các ôtô đưa đi kiểm định đều bắt buộc phải qua khâu kiểm tra khí thải, những ôtô có mức khí thải vượt tiêu chuẩn EURO 2 sẽ không được phép lưu hành. Kết quả kiểm định tiêu chuẩn an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường đối với ô tô tại Trung tâm đăng kiểm xe cơ giới Hưng Yên cho thấy trung bình những năm gần đây có từ 19 đến 22% số xe đưa vào “khám sức khỏe” không đạt tiêu chuẩn an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường. Ông Nguyễn Quang Khải, Giám đốc Trung tâm đăng kiểm xe cơ giới Hưng Yên cho biết: “Trong số các phương tiện sau “khám” không đạt tiêu chuẩn chung thì tỷ lệ xe “khám” không đạt tiêu chuẩn khí thải chiếm nhiều nhất, xấp xỉ 60%, sau đó mới đến không đạt tiêu chuẩn về phanh, lái. Trong số những xe không đạt tiêu chuẩn khí thải thì xe chạy bằng động cơ dầu diezel chiếm xấp xỉ 80%. Đối với những xe không đạt tiêu chuẩn EURO 2, sau khi tìm ra nguyên nhân chúng tôi đều hướng dẫn chủ xe, lái xe cách khắc phục cho thích hợp để được kiểm định lại ngay trong ngày. Với những xe hư hỏng nặng ở động cơ, ở hệ thống cung cấp xăng, dầu, điện thì phải tiến hành sửa chữa, thay thế phụ tùng... rồi sau đó đến kiểm định lại”. Nguyên nhân chính để xảy ra lỗi không đạt tiêu chuẩn khí thải ô tô là do chủ phương tiện không thường xuyên chẩn đoán “bệnh” cho xe, không tiến hành bảo dưỡng xe định kỳ; trình độ lái xe hạn chế nên không phát hiện được xe “có bệnh”, chưa quan tâm chăm sóc xe cũng như chưa thực sự quan tâm, chưa có ý thức, nhận thức sâu sắc về vấn đề bảo vệ môi trường. Chính vì chủ phương tiện, lái xe chưa nhận thức được sâu sắc về trách nhiệm của mình trong công tác bảo vệ môi trường nên không ít chủ xe, lái xe ô tô tải chỉ vì lợi ích cá nhân trước mắt không ngần ngại tự ý điều chỉnh mức tiêu hao nhiên liệu để phương tiện dễ dàng chở quá tải trọng, giảm giá thành cước phí vận tải. Khi điều chỉnh mức tiêu hao nhiên liệu không đúng thiết kế kỹ thuật, chở hàng quá tải trọng dễ dẫn tới không đạt tiêu chuẩn khí thải. Khi nhiên liệu không được đốt cháy hoàn toàn là nguyên nhân dẫn đến ô nhiễm môi trường, dẫn đến các bệnh về đường hô hấp và nhiều trọng bệnh khác cho con người như đã đề cập ở trên. Giám đốc Trung tâm đăng kiểm xe cơ giới Hưng Yên trăn trở: “Mỗi khi đi trên đường nhìn thấy xe ô tô xả khói đen mù mịt, chúng tôi biết ngay là liên quan đến trình độ của lái xe hoặc phương tiện đang chở quá tải trọng quy định. Tuy nhiên, cái khó hiện nay là chúng tôi chủ yếu mới chỉ đăng kiểm, “khám” xe được tại các Trung tâm đăng kiểm, khi chủ phương tiện, lái xe đưa xe ra khỏi Trung tâm đăng kiểm thì chúng tôi không thể quản lý được”. Để góp phần hạn chế tình trạng lái xe tự ý điều chỉnh các thông số kỹ thuật sau đăng kiểm hoặc những phương tiện không đủ tiêu chuẩn lưu thông trên đường, Cục đăng kiểm Việt Nam đã bố trí các xe đăng kiểm lưu động để kiểm tra khi cần thiết. Trong quá trình hoạt động lưu động, ngành phối hợp với ngành Công an, Thanh tra giao thông kiểm tra, xử lý các phương tiện không đạt tiêu chuẩn an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường đang lưu thông.
Trong số các phương tiện tham gia giao thông hiện nay, mô tô, xe máy chiếm tỷ trọng lớn nhất. Tuy nhiên, việc kiểm định có hay không bảo đảm tiêu chuẩn an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường mới chỉ được thực hiện trên loại phương tiện chiếm số ít hơn là ô tô, còn mô tô, xe máy đang lưu hành thì chưa có bất kỳ hình thức nào để kiểm soát khí thải. Với mục tiêu kiểm soát, phòng ngừa, hạn chế gia tăng ô nhiễm, thực hiện hoàn nguyên môi trường trong hoạt động giao thông vận tải; hướng tới xây dựng hệ thống giao thông vận tải bền vững, thân thiện môi trường, ngày 6.6.2011 Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 855/QĐ-TTg phê duyệt Đề án Kiểm soát ô nhiễm môi trường trong hoạt động giao thông vận tải. Đề án xác định thực hiện nghiêm túc về lộ trình áp dụng tiêu chuẩn khí thải các loại phương tiện giao thông cơ giới đường bộ theo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ nhằm hạn chế ô nhiễm không khí. Hy vọng rằng, việc triển khai thực hiện có hiệu quả Đề án này sẽ góp phần hạn chế những tác động xấu từ chất thải, khí thải trong hoạt động giao thông vận tải tới môi trường, từ đó giảm sức ép về nỗi lo khí thải giao thông tới cuộc sống con người.